Menselijke maat in Schuldenaanpak

Het is belangrijk om problematische schulden te voorkomen door er op tijd bij te zijn. Dat is de kern van waaruit VNG bijdraagt aan de maatschappelijke opgave om tot een schuldenzorgvrij Nederland te komen.

Financiële problemen hebben een grote impact op het leven van inwoners. Het is zaak om zo vroeg mogelijk schulden te signaleren en vroegtijdig inwoners en ondernemers met schulden te helpen. Liefst voordat het problematisch wordt. Nederland staat zeker in deze tijd voor een aantal grote uitdagingen die zich niet beperken tot de grenzen van een gemeente of regio. Hier is het belangrijk dat we allemaal, het Rijk, gemeenten, private en publieke samenwerkingspartners, deze grote maatschappelijke opgave samen aanpakken.

Aan het woord: Leonard Geluk, Algemeen Directeur Vereniging van Nederlandse Gemeenten

Gemeenten dichtbij inwoners

“Uiteraard heeft iedere partij in de aanpak van schulden een eigen rol en verantwoordelijkheid. Als bijvoorbeeld een woningcoöperatie ziet dat een huurder zijn huur niet meer kan betalen, dan moet daar wat gebeuren. Maar juist de gemeente is in beeld als het niet meer die ene schuld is of die ene achterstallige betaling betreft, maar een opeenstapeling van problemen. Juist dan staan gemeenten dichtbij inwoners en ondernemers, om hen perspectief te kunnen bieden en snel en toegankelijk te kunnen helpen. Maar ook waar het gaat om vroegsignalering is de gemeente goed in staat vanuit een totaal beeld te opereren en datgene te doen wat nodig is om erger te voorkomen.”

Juist nu een appèl op gemeenten: doe de goede dingen!

“De afgelopen periode met de impact van COVID-19 maar ook bijvoorbeeld de kinderopvangtoeslagenaffaire, maakt pijnlijk duidelijk hoe het systeem ‘overheid’ werkt. En dat wordt niet vanzelf beter door daar het systeem van ‘private partijen’ aan toe te voegen. Zo ontstaat juist een kluwen van partijen die los van elkaar een bijdrage leveren aan het ontstaan en in standhouden van het probleem. Daarin is meer nodig om deze systemen te veranderen.”

Door COVID-19 zien we veel ondernemers en ZZP-ers die te maken krijgen met financiële problemen door terugval in hun inkomen. Het is belangrijk dat deze nieuwe doelgroep tijdig en goed geholpen worden door gemeenten. Door de kinderopvangtoeslagenaffaire zijn juist groepen inwoners, buiten hun schuld om, in de ellende gekomen, door optreden van de overheid. Dat heeft wel mijn ogen geopend en dat maakt het appèl op gemeenten om hier de goede dingen te doen wel extra stevig”.

Over je eigen schaduw heen springen!

“In het kwijtschelden van schulden zie je hoe belangrijk én moeilijk het is goede afspraken te maken tussen publieke en private partijen. En dat is toch een van de sleutels in de aanpak: niet de 100% terug, maar beter om de persoon zelf weer helpen zijn of haar leven op de rit te krijgen. Ik snap dat dat lastig is. En wat ik zo bijzonder vind aan de werkwijze van SchuldenlabNL is dat deze en andere dilemma’s hierin bespreekbaar worden gemaakt en dat men samen zoekt naar oplossingen. Dus de combinatie publiek-privaat is erg sterk en er zitten goede partijen aan tafel.”

“En het mooie vind ik dat alle aangesloten partijen zoals banken, coöperaties en zorgverzekeraars, betrokken zijn vanuit het grotere verhaal: het leven van mensen weer op de rit krijgen. En dat vraagt dat je zelf als organisatie soms een stapje terug doet, over je eigen schaduw heen springt en jezelf weg cijfert ten behoeve van het grotere algemene belang.”

Samenwerken én menselijke maat

VNG werkt graag samen. Geluk: “De crisis waar we nu in zitten vergroot kwetsbaarheid van inwoners met schulden en maakt groepen die voorheen niet kwetsbaar waren nu kwetsbaar. Er is veel nodig om sterk uit deze crisis te komen. Dit is een maatschappelijke opgave. Met ieders bijdrage kunnen we gezamenlijk aan deze opgave werken. Menselijke maat is daarin nu cruciaal. Kijken naar wat iemand nodig heeft en niet meer vragen dan wat mensen aankunnen. Daarvoor moeten we ons nog beter verdiepen in de leefwereld van mensen en vanuit dat perspectief het goede doen.”

Samenwerken met SchuldenlabNL onverkort doorzetten

Geluk: “Ik vind de werkwijze van SchuldenlabNL enorm boeiend en dan vooral in de wijze waarop wij als overheid met het private domein samenwerken. Die samenwerking moet verder geïntensiveerd worden. Op zoek naar nieuwe aanpakken naast de standaard aanpak om waar mogelijk schulden te voorkomen én mensen met schulden tijdig en adequaat te helpen. En dat op een manier die bij hen past. Daarin moeten we elkaars kennis, kracht en innovatie goed benutten.

De urgentie om samen de problematiek rondom schulden en armoede aan te pakken is er en nu is het moment om de gezamenlijke en integrale schuldenaanpak te vertalen naar concrete acties in de praktijk waar de inwoners met schulden bij geholpen zijn.

Als VNG en gemeenten zijn we daar zelf uiteraard ook actief op. Een voorbeeld: De VNG ondersteunt met het project Ondernemers Ontschulden gemeenten om ondernemers met schulden te helpen. Daarnaast vinden we het belangrijk dat inwoners met geldzorgen snel bereikt worden en geleid worden naar de juiste hulp. Dit kan bijvoorbeeld met de Nederlandse Schuldhulproute van SchuldenlabNL waar gemeenten, bedrijven en samenwerkingspartners aan één centrale schuldhulproute werken.

Geluk: “En wat de VNG betreft, alle reden dus om onverkort in de samenwerking met SchuldenlabNL door te gaan. Goede route en focus, maak het groter en beter. Er zijn veel bestaande initiatieven en daar zetten we graag op in. We spelen graag een rol in het vergroten van het bereik onder gemeenten.”

Een nabrander

Geluk: “Wij maken ons zorgen over verschraling in het publieke domein, als gevolg van te grote druk op het gemeentefonds. Wij willen en kunnen graag werken voor onze inwoners, maar we moeten wel onze kerntaken kunnen doen. Schuldsanering en preventie in het voorkomen van schulden is nu juist iets waarin we willen en moeten investeren, dat moet ons niet onmogelijk worden gemaakt.”