Stichting SchuldenlabNL stelt zich ten doel om de meest effectieve en beproefde schuldhulpmethoden in Nederland op te schalen. Dit geldt ook voor interventies van financiële educatie. Hierin is de ambitie dat alle Nederlandse jongeren een financieel gezonde en schuldenzorgvrije toekomst in het vooruitzicht hebben.

Talloze landelijke en lokale initiatieven zetten zich in om jongeren door financiële educatie klaar te stomen voor een toekomst zonder geldzorgen. Maar: het landschap van deze initiatieven is te versnipperd en er wordt onnodig vaak dubbel werk verricht.

Met het programma ‘Hoe word je rijk?' wil Money Start jongeren de noodzakelijke tools mee geven om na hun 18e verjaardag niet in de schulden te komen. Het zorgvuldig uitgedachte onderwijsprogramma richt zich op kwetsbare leerlingen van 14 tot en met 18 jaar. De ‘Hoe word je rijk?’-lessen zijn gemaakt voor het praktijkonderwijs, het speciaal onderwijs, het vmbo en het mbo-niveau 1 en 2. Daarnaast heeft Money Start een aanpak ontwikkeld, waarbij ‘Hoe word je rijk?’ onderdeel uitmaakt van een sluitende aanpak schulden. In deze methode worden jongeren een-op-een begeleid bij de overgang naar 18 jaar en wordt toegewerkt naar zelfredzaamheid. 

HOE WORD JE RIJK?
Als je jongeren vraagt wat ze willen worden, dan zeggen ze: ‘Rijk, ik wil rijk worden!’. Money Start steunt jongeren in de wens om rijk te worden door ze vuistregel één te leren: De eerste stap naar rijkdom is geen schulden maken!

‘Hoe word je rijk?’ richt zich op leerlingen van 14 tot en met 18 jaar en stelt zich tot doel om met het zorgvuldig uitgedachte onderwijsprogramma jongeren de noodzakelijke tools mee te geven om niet in de schulden te komen na hun 18e verjaardag. Het lesprogramma is gemaakt voor de kwetsbaarste leerlingen van Nederland, dus leerlingen die ingeschreven staan op het praktijkonderwijs, het speciaal onderwijs, het vmbo en het mbo-niveau 1 en 2. Het programma is voor risicojongeren, dus investeert dáár waar de grootste winst te behalen valt. En daar waar schuldenproblematiek ook leidt tot grote andere problemen voor de jongeren en de maatschappij.

PREVENTIE ALS CORE BUSINESS
Money Start heeft preventie van schulden als core business. ”We doen het er niet bij en we doen het er niet naast. Wij hebben ons ontwikkeld tot dé expert in preventie van schulden voor de kwetsbaarste jongeren in Nederland”, aldus Alan Bredenhorst en Loes van Geffen.

“Wij leggen met succes al 10 jaar de meest ingewikkelde wet- en regelgeving uit, leren ze wat ze moeten doen en onderwijzen dit jaar in jaar uit. We leren jongeren direct het juiste gedrag aan, dat is onze kracht. Wij laten ons hierin leiden door dé experts in het veld: het onderwijs voor de didactiek en de schuldhulpverlening voor de inhoud. We zetten alleen maar professionals voor de klas, zoals schuldhulpverleners. En onze ervaringsdeskundige jongeren vertellen hoe ze in de schulden zijn gekomen en wat ze doen om eruit te komen.”

Wil je meer weten? Bekijk het interview met Gerzon Soenarto, peer educator bij Money Start. 

IMPACT
In schooljaar 2020-2021 is samen met Avance en met ondersteuning vanuit het ING Nederland Fonds de impact onderzocht van ’Hoe word je rijk? op de leerlingen. Daarin is naast ‘het kennisniveau en handelingsbegrip na de lessen’ ook de ‘actiebereidheid om ook daadwerkelijk met 18 jaar alles goed te regelen’ onderzocht. De bevinden kort op een rij:

1. Na de lessen van 'Hoe word je rijk?' geeft bijna 100% van de 1.079 bevraagde leerlingen aan van plan te zijn om alles goed te regelen, in actie te komen, te weten wat ze moeten doen, hulp te gaan zoeken en ze weten waar ze die hulp kunnen vinden.
2. Van de 1.079 leerlingen scoorde 70% voor de ‘Hoe word je rijk?’ les gemiddeld lager dan een 6. Na één les van 'Hoe word je rijk?' scoort 83% gemiddeld hoger dan een 7.

Voor de samenvatting van de resultaten van de impactmeting klik hier. 

In 2023 is o.a. door het Verwey-Jonker Instituut en gemeente Amsterdam onderzoek gedaan naar het bereik en de effectiviteit van interventies voor mensen met betalingsachterstanden. ‘Hoe word je rijk?’ is een van de interventies waarin onderzocht is wat de werkzame elementen zijn gericht op het voorkomen van (mogelijke) betalingsachterstanden. De leerlingen geven aan dat ze voor de lessen nog niet veel wisten over financiële regelingen en hoe makkelijk je eigenlijk betalingsachterstanden en schulden kan oplopen. Ze vonden het daarom erg nuttig dat ze daar door dit programma meer over hebben kunnen leren. Sommige leerlingen geven aan dat er bij hen thuis ook niet altijd over geld gepraat wordt. Zij vinden het goed om op deze manier op school te leren wat je moet regelen en hoe je kan voorkomen dat je met betalingsachterstanden of schulden te maken krijgt. Ook lang niet alle ouders weten er veel van en ook daarom vinden de leerlingen het fijn om via school meer over geldzaken te leren. Niet alles is nieuw voor iedereen.
 
Soms geven jongeren aan al wel enige kennis te hebben maar ook dan vinden ze het goed om de informatie nog een keer te horen. Juist de herhaling van informatie helpt bij het onthouden ervan. De leerlingen vonden het fijn dat de lessen interactief waren en dat ze actief bij de lessen werden betrokken. Ze moeten antwoorden geven, opdrachten maken en er is afwisseling in de manier van lesgeven: er wordt gewerkt met spelletjes, stellingen en een quiz, zodat de leerlingen hun aandacht erbij houden. De lessen worden ook ondersteund met filmpjes en de peer educator die over de eigen ervaringen met schuldenproblematiek komt vertellen. De leerlingen waarderen dat zeer, omdat de verhalen de problematiek tastbaarder maken. Door het delen van de eigen ervaringen van andere jongeren komt voor de leerlingen ineens veel dichterbij wat het betekent om schulden te hebben.
 
Niet alle leerlingen vinden dat de lessen ‘Hoe word je rijk?’ goed aansluiten bij andere lessen op school. Maar tegelijkertijd benoemen ze dat het juist goed werkt dat de lessen door iemand van buitenaf worden gegeven en niet door de school zelf. Daardoor luisteren ze beter en zijn ze geïnteresseerder. Het volledige onderzoeksrapport staat hier. Op blz. 17 tm 21 (bijlage 2) staan de uitkomsten van ‘Hoe word je rijk?’.

SAMENWERKING ‘HOE WORD JE RIJK’ EN SCHULDENLABNL
Waarom willen we gemeenten stimuleren eerder in actie te komen? Er is een verantwoordelijkheidsgat in de financiële begeleiding van leerlingen in de overgang naar 18 jaar. De verantwoordelijkheid om jongeren de kennis en vaardigheden bij te leren ligt primair bij de ouders. Als ouders dit zelf niet onder controle hebben of niet kunnen overdragen, verschuift de verantwoordelijkheid voor het aanleren van financiële vaardigheden meer en meer naar het onderwijs, waar het niet, versnipperd of incidenteel wordt aangeboden. Schulden zijn daarentegen de bewezen start voor complexe stapelproblematiek zoals criminaliteit, verslaving, schooluitval en een leven onder de radar.

Gemeenten kunnen een hele grote rol spelen in schuldpreventie, door te investeren in het effectieve lesprogramma ‘Hoe word je rijk?’ van Money Start. Zij houden hun prijs per les bewust zo laag mogelijk, omdat ze zoveel mogelijk jongeren in Nederland willen bereiken.

STARTEN IN UW GEMEENTE?
Money Start en SchuldenlabNL willen samen met u als gemeente aan de slag om deze beproefde interventie rondom financiële educatie te implementeren. Wilt u weten wat ‘Hoe word je rijk?’ voor uw gemeente kan betekenen? Neem daarvoor contact op met Loes van Geffen (loes@moneystart.nl).

’HOE WORD JE RIJK?’ ALS ONDERDEEL VAN SLUITENDE AANPAK SCHULDEN
Het aantal jongeren dat in de schulden komt na hun 18e verjaardag stijgt explosief. In de afgelopen vijf jaar is het aantal jongeren met schulden bijna verdubbeld (BKR, Schulden monitor 2020). Bij Money Start pleiten we voor een integrale aanpak van schuldpreventie onder kwetsbare jongeren, in samenwerking met onderwijs, maatschappelijke dienstverlening, gemeenten, sociale ondernemers en ouders. De kern van die aanpak is dat kwetsbare jonge mensen in beeld zijn én blijven! Het is geïnspireerd op de sluitende aanpak schooluitval. Met deze ‘sluitende’ aanpak wist het onderwijs de schooluitval substantieel terug te dringen.

De sluitende aanpak schulden bestaat uit 4 onderdelen:

1. Doorlopende leerlijn: Money Start en You4Youth hebben in samenwerking met het speciaal onderwijs Orion een doorlopende leerlijn ‘financieel zelfredzaam’ ontwikkeld. Deze start op de 1e dag dat zij naar het praktijkonderwijs, speciaal onderwijs en vmbo gaan en eindigt als zij van school afgaan met het doel dat ze financieel zelfredzaam zijn.

2. ‘Hoe word je rijk?’ is een vast onderdeel van de doorlopende leerlijn en verzorgt meer diepgang door de onderdelen: Wat verandert er als je 18 wordt? Hoe kan je in de schulden komen? En hoe voorkom je dat? Het effect van de lessen is kennistoename (ik snap het), toename in handelingsbegrip (ik kan het) en actiebereidheid (ik ga het ook doen).

3. Geld Gappie: Als de leerlingen na de leerlijn en de ‘Hoe word je rijk?’ lessen niet zelfredzaam zijn, dan zorgen we dat ze door een integrale aanpak van het onderwijs, de ouders, de schuldhulpverlenening, Money Start en You4Youth opgepakt worden met intensieve begeleiding. De Geld Gappie is een professional die leerlingen intensieve begeleiding biedt bij alle administratieve stappen die gezet moeten worden rondom het ’18 worden’. Daarna monitort de professional de leerlingen nog een jaar en verhelpen zij alle eerste mogelijke schulden. Geld Gappie heeft de eerste prijs gewonnen binnen het onderwijs (samenwerkingsverband VO Amsterdam en Diemen) als meest innovatieve project van 2020. Het rapport van de HvA over de pilot van Geld Gappie is positief over de ‘opschaalbaarheid’ van Geld Gappie.

N.B. De verschillende onderdelen van de sluitende aanpak blijken kansrijk en opschaalbaar, maar maken momenteel geen onderdeel uit van het portfolio van SchuldenlabNL. ‘Hoe word je rijk?’ is op dit moment daadwerkelijk bewezen effectief en daarmee één van de op te schalen interventies van SchuldenlabNL.

HANDREIKING 'HOE WORD JE RIJK?'
De VNG heeft ook een handreiking voor gemeenten ontwikkeld hoe zij deze interventie kunnen aanbieden.

Lees meer: Handreiking Hoe word je rijk

MEER WETEN?
Lees verder op de website van MoneyStart.

DOWNLOADS

• Projectbeschrijving Hoe word je rijk - Money Start (november 2023.pdf
• De sluitende aanpak Schulden - versie 12-01-2022_0.pdf
• Halfjaarlijks evaluatierapport Money Start_2023-2024 -periode aug tm dec 2023.pdf